Asteroit Bennu bitti, şimdi sıra Apofis’te! 250 gramlık kaya parçasının sırrı

Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından 8 Eylül 2016’da fırlatılan Osiris-Rex sondası, 22 Eylül 2017’de Dünya’nın yanından geçerek 3 Aralık 2018’de Bennu isimli asteroidin yüzeyinden örnek toplamak üzere inişe geçmişti. Osiris-Rex sondasının yaklaşık iki yıl boyunca Bennu’nun detaylı yüzey haritasını çıkardığını ifade eden astrofizikçi Doç. Dr. Selçuk Topal, sondanın 2020 yılında asteroide temas ederek örnek almayı başardığını söyledi. Doç. Dr. Topal, “Osiris-Rex, toplamda 6 milyar kilometrelik bir yolculuktan sonra, taşıdığı örnek kapsülünü 24 Eylül 2023’de Türkiye saatiyle 18.00’de Dünya’ya ulaştırdı. Projenin güncel toplam maliyeti şu anda 800 milyon dolar olarak belirlenmiş durumda” dedi.

‘ÖNEMLİ YANITLAR VEREBİLECEK POTANSİYELE SAHİP’

Doç. Dr. Selçuk Topal, son dönemde heyecan yaratan Bennu’dan alınan örneklerin birçok soruya cevap olabileceğini vurguladı. Yapılan çalışmalarda elde edilen örneklerin çok önemli sorulara yanıt verebileceğinin altını çizen Doç. Dr. Topal, “Sondanın Dünya’ya ulaştırdığı örnek 250 gramdan biraz daha fazla ve bu örneğin kimyasal bileşimi detaylı olarak incelenecek. Yapılan çalışmalarda elde edilen örnek yaklaşık 4.5 milyar yaşında olduğu için Güneş Sistemi’nin erken zamanlarına ışık tutacak. Gezegenimize su nasıl geldi? Amino asitler gibi yaşamın yapı taşlarını barındırıyor mu? Güneş sisteminin erken zamanlarında nasıl bir kimyasal kompozisyon vardı? İşte tüm bu sorulara önemli yanıtlar verebilecek potansiyele sahip” diye konuştu.

“Çalışmalarda Güneş Sistemi’nin erken dönemindeki gezegen oluşumunu, gezegene suyun ve diğer hayati moleküllerin nasıl geldiğini anlama yolunda önemli bilgiler elde edilecek. Bu sayede Güneş Sistemi ve gezegen oluşum teorileri güncellenmiş olacak.” – Doç. Dr. Selçuk Topal

NEDEN BENNU SEÇİLDİ?

Doç. Dr. Selçuk Topal, Bennu isimli asteroidin karbon yönünden zengin olduğuna dikkat çekerek bu özelliğiyle canlılığın başlangıcına ışık tutabilecek değişik molekülleri içerme potansiyeline sahip olduğunu belirtti. Doç. Dr. Topal, “Gezegenimize suyun ve yaşam için gerekli bileşiklerin asteroitler ve kuyruklu yıldızlar vasıtasıyla geldiğini düşünüyoruz. O nedenle Bennu’yu incelemek önemli” ifadelerini kullandı.

NASA personeli uzay kapsülünü açtığında kapağın içinin gizemli siyah bir maddeyle kaplı olduğunu fark ederek çalışmalarını durdurmak zorunda kalmıştı. MailOnline’a konuşan Canberra’daki Avustralya Ulusal Üniversitesi’nde astrofizikçi olan Dr. Brad Tucker, ince tozun da muhtemelen asteroitten gelen malzeme olduğunu söyledi. Dr. Tucker, “Asteroit kiri çok koyu ve ince. OSIRIS-REx örnekleri yakalamak için manevra yaptığında, muhtemelen kapak kapanamayacak kadar çok malzeme toplamıştı” dedi. NASA tarafından taşın kapağa 2020 yılında sıkıştığı düşünülüyor. Queensland Üniversitesi’nde Jeokimya Profesörü olan Trevor Ireland da siyah tozun örnek toplama sırasında ortaya çıktığını ifade etti.

‘1750’DE 1 İHTİMAL VAR’

NASA, Bennu‘yu ‘Güneş Sistemi’ndeki en tehlikeli kaya’ olarak görüyor. Asteroidin gezegenimize çarpma ihtimalinin bulunduğunu hatırlatan Doç. Dr. Topal, Bennu’nun Dünya’ya yakın cisimler içindeki riskli grupta yer aldığını söyledi. Doç. Dr. Topal, “500 metre çapındaki asteroidin 2200 yılında 1750’de 1’lik bir ihtimalle gezegenimize çarpma ihtimali var. Gelecekte gezegeni tehdit edebilecek Bennu ve asteroitleri durdurmak gerektiğinde bu bilgiler önemli olacak. NASA’nın DART projesinde olduğu gibi gezegenimizi tehdit edebilecek asteroitlerin kimyasal bileşimini iyi tanırsak bir gün onları yok etmemiz gerektiğinde en doğru yöntemi uygulayabiliriz. Öyle görünüyor ki bir gün gezegenimizi bir asteroide karşı savunmamız gerekecek” açıklamasını yaptı.

“Artık asteroit madenciliği çağındayız ve uzaya hiç olmadığı kadar yatırım yapılıyor. Bu yatırımların çok yönlü amaçları var. Turizm, mühendislik, iletişim ve bilimsel keşifler gibi. Bu yatırımların başlıca sebepleri arasında Gezegen savunması (asteroitlerin bileşimini anlamak), Güneş Sistemi’nin geçmişi ve gezegen oluşumunu anlamak, gezegende hayatın nasıl başladığını anlamak ve uzay/asteroit madenciliği yer alıyor.” – Doç. Dr. Selçuk Topal

‘2026 VE 2031 YILLARINDA İKİ ASTEROİDİ DAHA İNCELEYECEK’

Doç. Dr. Selçuk Topal, Japon Uzay Ajansı’na (JAXA) ait iki uzay aracının daha önce iki kez asteroitlerden örnekler getirdiğini hatırlatarak sözlerini şöyle sürdürdü: “JAXA’ya ait uzay araçları ‘Hayabusa’ ve ‘Hayabusa 2’, iki kez asteroitten örnek getirdi. İlki 2010, ikincisi ise 2020 yılında bunu gerçekleştirdi. ‘Hayabusa’, Itokawa isimli asteroitten örnek aldı, ‘Hayabusa 2’ ise Ryugu isimli bir başka asteroitten örnek alarak Dünya’ya ulaştırdı. ‘Hayabusa 2’ başka asteroitleri incelemek için yoluna devam ediyor. 2026 ve 2031 yıllarında iki asteroidi daha inceleyecek ancak tekrar örnek getirmeyecek.”

‘YENİ GÖREVİ DÜNYA’YA ÇARPACAĞI DÜŞÜNÜLEN APOPHIS’

Bennu görevini tamamlayan Osiris-Rex sondasının yeni görevinin Apophis’e ulaşmak ve oradan örnek toplamak olduğunu dile getiren Doç. Dr. Selçuk Topal, “Osiris-Rex’in yeni görevi bir dönem Dünya’ya çarpacağı düşünülen bir asteroit olan Apophis’i incelemek. Apophis (Apofis) yaklaşık 350 metre çapında. Bu büyüklükte bir asteroit gezegene çarpması halinde küresel bir sorun yaratmaz ancak çarptığı bölgede büyük bir yıkım ve can kaybına neden olabilir. Son analizler Apophis’in en azından önümüzdeki 100 yıl boyunca gezegenimiz için bir risk oluşturmayacağını gösteriyor” yorumunda bulundu.