Nitrojen gazıyla boğdular, elektrikli sandalye ve idam mangası geri dönebilir!

Derleyen: Ayşe Kısakürek ABD’de eyaletler, tedarik sorunları sebebiyle infazlarda kullanılan ilaçları sağlamakta zorlanırken, bazıları alternatif ve son derece tartışmalı infaz yöntemlerine yöneliyor. İlk olarak Alabama bir mahkumu nitrojen gazıyla idam etti. Şimdi ise Güney Carolina infazlarda elektrikli sandalyeyi ve idam mangasını geri getirmeyi değerlendiriyor.

Güney Carolina 13 yıldır idam cezasına çarptırılan bir mahkûmu infaz etmedi çünkü ölümcül enjeksiyonlarda kullanılan bu ilaçları bulmak giderek zorlaştı. Associated Press’in haberine göre ilaç firmaları ve ilaç üreticileri, anonim kalmadıkları sürece bu ilaçları eyaletlere satmak istemiyor.

Ölümcül enjeksiyonların kullanımıyla ilgili sorunlar devam ederken, Güney Carolina eyaleti elektrikli sandalye ve idam mangası gibi son derece ihtilaflı yöntemlerin kullanımını masaya getirdi. Mahkumların bir infaz yöntemi seçmemesi durumunda elektrikli sandalye şu anda eyaletin alternatif metodu. Bu politika, elektrikli sandalyeyi varsayılan yöntem, idam mangasını ise alternatif yöntem olarak kabul eden 2021 tarihli yasaya dayanıyor.

İdam mangası son 50 yılda yalnızca üç kez kullanıldı. Tamamı Utah’taydı ve bu türden son infaz 2010 yılında gerçekleşti. Elektrikli sandalye ise en son 2020 yılında kullanıldı. Öte yandan Alabama eyaleti, Ocak ayında tartışmalı ve test edilmemiş nitrojen gazıyla boğma yöntemini kullanarak dünyadaki ilk idamı gerçekleştirdi. 

ALABAMA’NIN NİTROJEN GAZI KULLANIMI 

Kenneth Eugene Smith, Ocak ayında, beyni yavaş yavaş oksijenden mahrum bırakan bir yöntem olarak tanımlanan ‘nitrojen hipoksisi’ ile idam edildi. Smith, 1988 yılında bir rahibin eşi olan 45 yaşındaki Elizabeth Sennett’i öldürmekten suçlu bulunmuştu. Ancak kendisi, cinayet sırasında olay yerinde bulunsa dahi suçu dahil olmadığını savunuyordu.

Duruşmasında jüri, ömür boyu hapis cezası için 11’e 1 oy verdi. Ancak bu karar, kendisini ölüm cezasına çarptıran hakim tarafından reddedildi. Eyalet yetkilileri onu 2022 yılında ise enjeksiyonla idam etmeye çalışmıştı ancak idam sırasında idam emrinin süresi dolmadan önce damar yolu açamaması sonucu prosedür başarısız olmuştu. 

Eyalet avukatları, Smith’in nitrojen gazı yöntemini kullanarak saniyeler içinde bilincini kaybedeceğini ve dakikalar içinde ise hayatını kaybedeceğini ileri sürmüştü. Hatta ‘belki de şimdiye kadar tasarlanmış en insani infaz yöntemi’ savunması dahi yapılmıştı.

‘BU GECE İNSANLIK BİR ADIM GERİ ADIM ATTI’

Ancak infaz sırasında yaşananlar ‘insani’ olmaktan çok uzaktı. Prosedür yaklaşık 22 dakika sürmüştü ve İdama tanıklık edenler, Smith’in infaz sırasında, mahkumun son anlarında acıyla kıvrandığını bildirdiler. 

Smith son sözlerinde şöyle konuştu:

“Bu gece Alabama insanlığın bir adım geri atmasına sebep oluyor… Sevgiyle, barışla ve ışıkla ayrılıyorum.” 

Türünün ilk örneği olan bu infazın ardından eyaletin Başsavcısı Steve Marshall, diğer 43 mahkumun da infaz yöntemi olarak nitrojen gazını seçtiğini ve diğer eyaletlerin de Alabama’yı kılavuz olarak kullanmasını umduğunu söyledi.

GÜNEY CAROLINA’NIN PLANLARI

Şu anda Güney Carolina eyaletinde idam cezasına çarptırılan 33 kişi bulunuyor. 2021 yılında, öldürücü enjeksiyon ilacının bulunamadığı eyalette elektrikli sandalye varsayılan yöntem haline geldi; alternatif seçenek ise idam mangası olarak belirlendi.

Eyalet bu yöntemleri kullanarak infaz tarihlerini belirlemeye başladı. Bu bazı tartışmalara yol açtı ve 2022 yılının Eylül ayında Güney Carolina Çevre Yargıcı Jocelyn Newman, her ikisinin de anayasaya aykırı infaz yöntemleri olduğuna hükmetti.

Yerel basına göre, Şubat ayı başlarında ise Güney Carolina Yüksek Mahkemesi önünde yapılan 90 dakikalık duruşmada eyalet avukatları, yöntemlerin mevcut protokollere uygun olduğunu savundu ve yüksek mahkemeden Yargıç Newman’ın kararını geçersiz kılmasını talep etti. Öte yandan, şu anda idam cezasına çarptırılan dört mahkumun avukatları, infaz yöntemlerinin zalimce ve alışılmadık cezalar teşkil ettiğini savundu.

Ancak yasa değişikliğiyle ölümcül enjeksiyon ilaçları eyalette yeniden kullanılabilir hale geldi. Bu çerçevede geçtiğimiz yıl Güney Carolina, ilaçları devlete satan ilaç şirketlerinin kimliklerini koruyacak bir kalkan yasasını kabul etti. Şu anda idam cezasına çarptırılan dört mahkumun avukatları, mahkemede yasanın gizlilik içinde olduğunu ve mahkumların infazları hakkında detaylı bilgi almalarına izin verilmediğini ileri sürdü.

Eyaletlerin yürütme politikalarıyla ilgili sınırlı ayrıntıları açıklaması alışılmadık bir durum değil. Associated Press’e göre, mahkumların avukatı eyaletin sakinleştirici temin edip etmediğini ve bunu test etmek için yönergelerin olup olmadığını sorguladı. Avukat Lindsey Vann, “Ülkedeki hiçbir mahkum, idam edileceği konusunda bu kadar az şeffaflıkla idam edilmedi” dedi.

Ancak artık ölümcül enjeksiyon ilaçları mevcut olduğundan, Cumhuriyetçi Vali Henry McMaster ve Güney Carolina Ceza İnfaz Kurumu’nun avukatları, elektrikli sandalye ve idam mangasının anayasaya uygunluğu konusunda yıllardır süren ihtilafın gereksiz olduğunu söyledi.

DİĞER EYALETLER NE YAPIYOR?

Smith’in ölümünün ardından Ohio Başsavcısı Dave Yost, eyalet idamlarında nitrojen gazı kullanımına izin veren yeni yasayı açıkladı. Bu arada Nebraska’daki bir kanun koyucu, devletin nitrojen gazını infaz yöntemi olarak kullanmasına da izin verecek bir yasa çıkardı. Şu anda yalnızca Alabama, Mississippi ve Oklahoma idamlarda nitrojen gazının kullanılmasını onayladı. Güney Carolina’nın ardından, Idaho Cumhuriyetçi Valisi Brad Little geçen yıl infazlarda idam mangalarına izin veren yasayı imzalayarak bu yöntemi uygulayan beşinci eyalet oldu.

UZMANLAR NE DİYOR? 

Güney Carolina Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği, ölüm cezasının ‘ahlaksız ve anayasaya aykırı’ olduğunu kaydetti. 

“Uygulamada ırkçı, suça karşı caydırıcılık açısından etkisiz ve tatbik edenleri travmatize etmekte.”

Elektrikli sandalye ve idam mangasının anayasaya aykırılığını savunarak dört mahkum adına ifade veren uzmanlar, bireyin vücuduna iki bin volt elektrikle ‘yakmanın’, muhtemelen muazzam bir acıya sebep olacağını belirtti. Öte yandan idam mangasının ise, mahkumun kalbinin neredeyse anında durmasına yol açacağı ve kan kaybından hızla ölecekleri için onları bilinçsiz hale getireceği aktarılıyor.