Tarihin en büyük İHA üssü burada! Nijer’deki karışıklık 2 ülkeye ecel teri döktürüyor

Nijer‘de meydana gelen darbe tüm dünyanın gözünü bu bölgeye dikti. Özellikle Mali ve Burkina Faso’daki darbelerden sonra askeri varlığını Nijer‘e çeken Fransa ile tarihinin en büyük insansız hava aracı (İHA) üssünü Nijer‘e inşa eden ABD’nin Sahel’deki varlığı hiç olmadığı kadar tehdit altında.

ABD, FRANSA VE AB ÜLKELERİNİN PERSONELİ BULUNUYOR

Nijer‘de 26 Temmuz’da askerin yönetime el koyması sonrasında ülkede askeri gücü bulunan Batılı müttefiklerin bölgedeki geleceği belirsiz bir hal aldı. Mali’de yaklaşık 10 yıl süren Barkhane Operasyonunu geçen sene sonlandıran Fransa, operasyonun hava üssü olarak kullanılan Niamey 101’i kullanmaya devam ediyor. Başkent Niamey’deki Uluslararası Dori Hamani Havalimanı yakınlarında yer alan “Niamey 101 Hava Üssünde” ABD ve Fransız askerleri birlikte görev yapıyor.

Yaklaşık 800 ABD ve 1500 Fransız askerinin konuşlandığı üsse, AB ülkelerinin askeri ve sivil eğitim misyonlarına ait personel de yer alıyor.

NELER VAR NELER…

Niamey 101’de 8 adet Mirage 2000D savaş uçağı, 4 adet MQ-9 Reaper Silahlı İnsansız Hava Aracı (SİHA), 1 adet Boeing C-135FR ikmal uçağı, 1 adet Lockheed C-130 Hercules askeri nakliye uçağı, Eurocopter Tiger taarruz helikopterleri ve NH90 askeri helikopterler de dahil geniş bir hava filosu uçuş yapıyor.

ABD’NİN EN BÜYÜK İHA ÜSSÜ

ABD’nin de Sahra çölünün güney ucundaki Agadez kenti yakınlarında “Niger Air Base 201” isimli bir İHA üssü bulunuyor. Niger 201, ABD’nin Cibuti’deki daimi üssünden sonra Afrika’daki en büyük ikinci üssü konumunda yer alıyor. İnşaatı ve finansmanı ABD’ye, mülkiyeti ise Nijer ordusuna ait üs, yüksek teknolojili uydu iletişim sistemleriyle 2019’dan bu yana hizmet veriyor. Nijer devletinden 10 yıllığına kiralanan Niger 201, ABD’nin en büyük ve en pahalı İHA üssü olarak kabul ediliyor.

İNŞASI İÇİN 110 MİLYON DOLAR HARCANDI

İnşası için 110 milyon dolar, yıllık bakımı için ise 30 milyon dolar harcayan ABD, söz konusu üssü, Sahel’deki ana istihbarat ve gözetleme merkezi olarak kullanıyor. 25 kilometrekarelik bir alana kurulan üssün, MQ-9 Reaper ve C17 nakliye uçakları da dahil geniş bir İHA/SİHA filosuna sahip olduğu biliniyor. Nijer’de toplamda 1000 askeri bulunan ABD, darbeden sonra hava sahasının kapanması nedeniyle üsten şimdilik uçuş yapamıyor.

AB ASKERLERE EĞİTİM VERİYOR

Batılı ülkelerin ilişkilerinin, cunta hükümetlerinin görevde olduğu Mali ve Burkina Faso ile bozulması, AB’nin Nijer ile işbirliğini bir gereklilik haline getirdi. Bu kapsamda AB, şubat ayında, 3 yıl görev yapacak AB Askeri Ortalık Misyonu Nijer’i (EUMPM Niger) hayata geçirdi. Nijer ordusuna eğitim ve danışmanlık hizmeti sunma amacı güden misyonda 50 ila 100 askerin görev yapması planlandı. Alman Parlamentosu, mayısta misyona toplamda 60 asker gönderme kararını kabul etti ve ilk etapta 3 asker konuşlandırdı. Estonya da darbeden bir gün önce, 25 Temmuz’da EUMPM Nijer’e 5 asker yollamak istediğini duyurdu.

Öte yandan, AB’nin güvenlik güçlerine 2012’den bu yana insan hakkı temelli eğitimler verdiği “EUCAP Sahel Niger” isimli sivil bir eğitim misyonu da bulunuyor. İtalya da 2018’de başlattığı “Nijer İkili Destek Misyonu (MISIN)” kapsamında Nijerli askerleri eğitiyor. İtalya’nın MISIN ve EUMPM Niger misyonlarında Niamey’de 350 personeli görev yapıyor. AB’nin Nijer ile güvenlik alanındaki işbirliklerini askıya alması sonrası bu misyonlarının devam edip etmeyeceği ise belirsizliğini koruyor.

NE OLMUŞTU?

Nijer’de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, 26 Temmuz’da Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurlarınca alıkonulmuş ve o akşam asker yönetime el koyduğunu duyurdu. Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı General Abdurrahmane (Ömer) Tchiani, 28 Temmuz’da Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP) isimli cuntanın liderliğini üstlenerek geçiş hükümetinin başına geçti.

SINIRLAR KAPATILDI, TÜM KURUMLAR LAĞVEDİLDİ

Grubun devlet televizyonunda yaptığı açıklamada ülkenin anayasasının askıya alındığı, tüm kurumların lağvedildiği, ülke sınırlarının kapatıldığı bildirildi. Televizyonda darbe bildirisini okuyan bir komutan, giderek kötüleşen güvenlik durumu ve ülkenin içinden geçtiği sosyoekonomik kriz nedeniyle darbe yapıldığını bildirildi. Bildiride, 22.00-05.00 saatlerinde sokağa çıkma yasağı uygulanacağı ve tüm sınırların kapatıldığı kaydedildi. Ordunun da darbeye katılacağı belirtildi.

“ZOR ELDE EDİLEN KAZANIMLAR KORUNACAKTIR”

Nijer’in demokratik şekilde seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum darbeden saatler sonra Twitter’dan yaptığı açıklamada “Zor elde edilen kazanımlar korunacaktır. Demokrasiyi ve özgürlüğü seven tüm Nijerliler de bunu görecek” dedi. Daha sonra yapılan açıklamada ise Bazoum’un gözaltında olduğu belirtildi.

NİJER BÖLGEDE EL KAİDE VE IŞİD GİBİ GRUPLARLA MÜCADELE EDİYORDU

Ülkedeki kaos ortamı, bölgede güvenlik kaygıları nedeniyle endişeye yol açtı. Nijer, bölgede El Kaide ve DAEŞ gibi gruplarla mücadele eden Batı ülkelerinin en önemli müttefiklerindendi. El Kaide ve DAEŞ bağlantılı militanlar Batı Afrika’nın Sahil bölgesinde yıllardır yayılıyor. Nijer ; Mali ve Burkina Faso’ya göre militanların eylemlerini daha iyi bastırdı. Ancak darbe destekçileri iktidarı yolsuzlukla ve güvenlik sorunları hakkında adım atmamakla suçluyor. Uzun süredir devam eden militanların faaliyetlerinin bitirilememesi ülkede tepkilere neden oluyor.

“KAHROLSUN FRANSA, YABANCI ÜSLER DIŞARI”

Darbeden günler sonra darbeye destek verenler sokaklara döküldü. İktidar partisinin binaları yağmalandı, bazı binalar ve çevresindeki arabalar ateşe verildi. Rusya bayrağı taşıyan eylemcilerden bazılarının taşıdığı dövizlerde, “Kahrolsun Fransa” ve “Yabancı üsler dışarı” yazısı görüldü.

NİJER DÜNYANIN EN BÜYÜK URANYUM ÜRETİCİSİ

Nijer, dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri listesinde de 7. sırada yer alıyor. Tek başına küresel uranyum arzının yüzde 43’ünü karşılayan Kazakistan, geçen sene ürettiği 21 bin 227 metrik tonluk uranyumla dünyanın en büyük uranyum tedarikçisi olarak kabul ediliyor. Kazakistan’ı 7 bin 351 metrik tonla Kanada, 5 bin 613 metrik tonla Namibya izliyor. Dünyadaki uranyum arzının yüzde 5’ini karşılayan Nijer’de 311 bin 110 metrik tonluk uranyum rezervi bulunuyor.

FRANSA 1970’TEN BU YANA NİJER’DEN URANYUM TEDARİK EDİYOR

18 nükleer santralde 56 reaktörü çalıştırmak için yıllık ortalama 7 bin 800 metrik ton doğal uranyuma ihtiyaç duyan Fransa, eski sömürgesi Nijer’den yaklaşık 50 yıldır uranyum temin ediyor. Fransız devletine ait nükleer enerji şirketi Orano, eski ismiyle “Areva”, Nijer devletiyle Sahra Çölü’nde yer alan Arlit kenti yakınlarındaki açık ocak maden sahasını işletiyor.

NİJER, FRANSA’NIN 3. EN BÜYÜK TEDARİKÇİSİ KONUMUNDA

Euratom Tedarik Ajansına (ESA) göre, Nijer, 2005-2020 döneminde, Kazakistan ve Avustralya’nın ardından arzın yüzde 19’unu karşılayarak Fransa’nın 3. en büyük uranyum tedarikçisi konumunda bulunuyor. Uranyum tedarikinde sadece Nijer’e bağımlı olmayan Fransa’nın halihazırda 3 yıllık ihtiyacı karşılayacak zenginleştirilmiş uranyum stoku olduğu tahmin ediliyor. Buna karşın Avrupa Birliği (AB), uranyum ihtiyacının yüzde 25’ini Nijer’den karşılıyor. Nijer, Kazakistan’ın ardından AB’nin en büyük 2. uranyum tedarikçisi olarak kabul ediliyor.

AFRİKA VE BATI ÜLKELERİNDEN ÇAĞRI

Afrika ülkeleri, Batılı ülkeler ve uluslararası örgütler Bazoum’un serbest bırakılması ve demokrasinin yeniden sağlanması çağrısında bulundu. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Cumhurbaşkanı Bazoum’a “tereddütsüz destek verdiklerini” söyledi. Birleşmiş Milletler ülkeye yardım göndermeye devam edeceğini bildirdi. Avrupa Birliği (AB) ise Nijer’e mali desteğini ve ülkeyle olan güvenlik işbirliğini askıya aldı.

FRANSA MALİ YARDIMLARI ASKIYA ALDI

Fransa da “Nijer halkı tarafından demokratik olarak seçilen Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum, Nijer Cumhuriyeti’nin tek Başkanıdır. Fransa, General Tchiani liderliğindeki askeri darbeden ortaya çıkan yetkilileri tanımıyor” açıklamasında bulundu ve ülkeye yönelik tüm mali yardımları askıya aldıklarını belirtti.

NİJER, FRANSA İLE ASKERİ İŞBİRLİĞİNİ SONA ERDİRDİ

Nijer’de iktidarı ele geçiren cunta, Fransa ile askeri işbirliğinin sona erdirildiğini duyurdu. Askeri cuntanın sözcüsünün bu kararı devlet televizyonundan açıklamasının ardından Fransa’nın birliklerini ülkeden çekip çekmeyeceği henüz bilinmiyor.

NİJER, BATININ SON MÜTTEFİKİYDİ

Batı Afrika’da eski sömürgeci güç olan Fransa, Mali ve Burkina Faso’daki askeri darbeler sonrasında bu ülkelerdeki askerlerini çekmek zorunda kalmıştı. Nijer, Batı’nın bölgedeki son müttefiki sayılıyordu. Sahel bölgesindeki radikal İslamcı milislerle mücadele amacıyla Fransa’nın Nijer’de konuşlandırdığı askerlerinin sayısı bini geçiyor.

ÜLTİMATOM PAZAR GÜNÜ SONA ERİYOR

Nijerya, Fildişi Sahili ve Senegal’den oluşan ECOWAS ülkeleri, talep edilmesi halinde Nijer’e asker göndereceklerini belirttiler. Mali ve Burkina Faso, bir işgal olursa Nijer’de cuntanın yanında savaşacaklarını söylediler. ECOWAS ültimatomu Pazar günü sona eriyor.

Gözde Nur Bayar Gündem Editörü Haberler.com – Dünya

Fransa Nijer Dünya Güncel Haberler